نویسندگان مسلمان در تحلیل پیشرفت‌های علمی به شکل گسترده‌ای از کتب شرح‌حال‌نگاری بهره می برند. اطلاعاتی دربارة زندگی افراد که در بررسی گرایش‌های فکری خاص آنها لحاظ می‌شود و یا شرایط جغرافیایی‌شان معمولاً از این کتـاب‌ها استـخـراج می‌شود. از این کتاب‌ها می‌توان برای تحلیل‌های کمّی جهت ارائۀ تصویری از شکل کلی یک جامعه به طور عام و طبقات علمی به طور خاص استفاده کرد. از جمله این پیشرفت های علمی در قالب نوین و البته افراطی اش، چهار قرن پیش (قرن یازدهم) به وسیله محمد امین استرآبادی مطرح شد. این اندیشه تأثیرات شگرفی را در عصر خود و پس از آن بر جای نهاد و بیش از صد سال تفکر غالب در جهان تشیع به شمار می‌رفت. از استرآبادی گاهی به عنوان مؤسّس و زمانی به مثابه احیاگر مکتب اخباری یاد می‌شود. این که کدامیک از این القاب را برای او مناسب بدانیم، بسته به این است که تاریخ مکتب اخباری را به اولین دوره‌های تشیّع دوازده امامی پس از زمان غیبت بازگردانیم و یا آن را پدیده‌ای نوظهور تلقی کنیم. هر یک از این القاب (مؤسّس یا احیاگر) که درست باشد؛ روشن است که تفکر اخباری در دوره صفوی، شیوه فقاهت و اجتهاد را به چالش کشید. این مقاله در پی بررسی این نکته است که با وجود این اثرگذاری در آن عصر و فراگیر بودن نزاع اخباریان و اصولیان در طی یک قرن (قرن یازدهم)، چرا در آثار شرح‌حال‌نگاری تا 150 سال پس از وفات استرآبادی این موضوع کمتر بر کرسی سخن قرار گرفته است. کلید واژه: اخبار، اخباریگری، استرآبادی، نزاع اصولی اخباری، شرح‌حال‌نگاری.